مربیان موفق

سه ویژگی مربیان موفق عبارت است از:

۱- دانش و تجربه

۲- توانایی آموزش

۳- انگیزه لازم

دانش و تجربه

هرچه مربیان دانش و تجربه بیش­تری در مهارت­‌های پایه‌ی رشته ورزشی خود داشته باشند و شیوه­‌های مربی­گری صحیح را خوب بدانند، نه تنها درصد کسب موفقیت­‌های قهرمانی تیم­‌های­شان بالاتر می­رود، بلکه دیگر ورزشکاران غیر قهرمان را نیز بهتر تربیت کرده و افراد زیادتری را به مکان­‌ها و میادین ورزشی جذب می­کنند، که این امر خود تاثیر مثبتی در هنجارسازی اجتماعی و بُعد ورزش همگانی دارد.

مربی‌ها اطلاعات فنی خود را که در پس سال‌­ها تجربه؛ با شرکت در مسابقات (ملی- جهانی) در مقام بازیکن، کمک مربی، مربی، داور و… به ­دست آورده باید با مطالعه و پژوهش، تحصیل، و شرکت در کلاس­‌های بازآموزی و… بالا ببرد. او هم­چنین باید با الگوبرداری از تیم­ ها و مربی‌های موفق دیگر نسبت به ارتقا سطح دانش خود بکوشد.

توانایی آموزش

دانش و تجارب ورزشی به­ تنهایی برای مربی­گری کافی نیست، چون مربی هر چقدر هم دانا و با تجربه باشد، اگر توانایی انتقال تجارب ورزشی و قدرت آموزش نداشته باشد، قطعا قادر به­ جذب افراد، تربیت ورزشکار و کسب موفقیت­‌های ورزشی نخواهد بود. مربی توانا باید از روابط عمومی خوبی برخوردار بوده و هم­چنین جاذبه‌ی فردی (شخصیتی) او ضریب بالایی داشته باشد، دیگر این­که مهارت کلامی و بیان خوبی هم داشته باشد تا بتواند با مهربانی و نفوذ در دل ورزشکاران انگیزه­‌های آنان را تقویت نماید. البته شایان ذکر است که مربی برای آموزش مطلوب احتیاج به  فیزیک بدنی معقول و مقبول نیز دارد (در حد سن و سال) او باید بتواند به ­نحو مطلوب ورزشکاران زیر دست خود را مدیریت کند.

انگیزه­‌ی لازم

دانش و تجربه‌ی مربیان موفق به­ اضافه­‌ی توانایی آموزش در فقدان مولفه‌ی سوم (انگیزه مربی­گری) برای رسیدن به جایگاه یک مربی نمونه کافی نیستند. مربی باید به تمرین دادن، آموزش و سروکله زدن با ورزشکاران علاقمند باشد. او باید به ورزش به­ طورعام و به رشته­‌ی ورزشی خود به­ طورخاص علاقه داشته باشد. مربی باید شور و هیجان کار با ورزشکاران و جوانان و بازی و مسابقه در وجودش قلیان کند. روحیه و الگوی ذهنی یک مربی موفق بر چارچوب مثبت ­اندیشی بنا شده است. چون درسایه­‌ی انگیزه­ روانی مثبت، انرژی لازم برای تربیت ورزشکاران فراهم می­گردد، و مثلث دانش و آموزش و انگیزه تکمیل می­گردد.

شناخت و انگیزه‌های ورزشکاران

با مطالعات انجام گرفته، مشخص شده که افراد به ­دلایل مختلفی به ورزش روی می‌آورند که شاخص­‌ترین آن‌ها عبارت است از:

۱- کسب مقام قهرمانی، شرکت در مسابقات

۲- تندرستی و سلامتی، زیبایی و تناسب اندام

۳- احساس هویت، محبت از عضویت در یک گروه اجتماعی

مربیان موفق و دانا در برخورد با بازیکنان و ورزشکاران حاضر در گروه، تیم یا باشگاهش سعی می­کند با استفاده از دانش و تجربه و مهارت‌هایی که دارد انگیزه‌ی واقعی افراد را بشناسد. این شناخت به او کمک می­کند تا ورزشکاران اولا در پست‌های مناسب، دوما در محدوده­‌ی علاقه­‌ی فردی و سوما به ­میزان توانایی ذهنی­شان در برنامه­‌ریزی‌ها و طراحی­‌های تمرین برای آنان جایگاه صحیحی در نظر بگیرد تا از پتانسیل و ظرفیت‌های درونی­شان به بهترین ­نحو ممکن استفاده شود. برای رسیدن به این ­منظور مربی‌ها باید برنامه‌­ریزی منظمی از اهداف ورزشی خود انجام دهند و میزان پیشرفت هر ورزشکار را زیر نظر بگیرند. بازی‌های تدارکاتی، بین باشگاهی و دوستانه ترتیب دهند و جلسات منظمی برای ارزیابی و بحث پیرامون موارد فوق تشکیل نمایند. و البته ثبت تمام رویدادها- رکوردها- و بازتاب­‌های تک ­تک ورزشکاران امری بدیهی است.

مربیان موفق باید با استناد به ­تجارب و دانش خود بتواند تفاوت ­های فردی ورزشکاران را در این زمینه تشخیص دهد و آنان را زیر نظر بگیرد. در غیر این­صورت و عدم توجه مربی به خواسته (انگیزه) ورزشکار، ممکن است برنامه­ ی ورزشی را ترتیب دهد که با اهداف درونی ورزشکاران مغایرت داشته باشد، و این خود موجب دلسردی، از دست دادن انگیزه و در نهایت ترک میدان ورزش خواهد شد.

مربیان موفق هرقدر هم حرفه‌ای باشد بازهم امکان دارد عده‌ای از ورزشکاران برنامه­‌ی تمرینی و طرحی که او برای آموزش ریخته است را پی­گیری نکنند، بهتر است جهت پیشبرد حرفه مربی­گری علت و انگیزه آنان را شناخت. (در این زمینه می­توان با تهیه پرسش­نامه و توزیع آن میان ورزشکاران، اطلاعاتی راجع به دلایل عدم شرکت در تمرین یا ترک کلی آن به­ دست آورد).

ویژگی‌های مربیان شاخصی (از دیدگاه ورزشکاران)

۱- مشتاق و علاقمند به انجام کار (دارا بودن انگیزه‌ی زیاد)

۲- درک استانداردهای لازم و ضروری چه در تمرینات چه در مسابقات

۳- آنان نه اهل افراط هستند نه تفریط

۴- قدرت جذب و متقاعد ساختن ورزشکاران را در پیروی از خود دارند

۵- برای تمام مشکلات به ­صورت علمی و منطقی راه ­حلی می‌یابند

۶- حتما کارشناس حرفه­‌ای ورزش هستند

۷- به­ راحتی قادرند نفس خود را مهار کنند و بر آن سلطه داشته باشند

۸- از اعتماد به­ نفسی در خور و کامل در انجام کار و اعمال خود برخوردارند

۹- تجارب فراوانی در اجرا و شناخت و آنالیز فنون و تاکتیک‌ها دارند

وظیفه ترغیب ورزشکار

مربیان موفق در فلسفه­‌ی مربیگری خود باید بتواند بازیکنان و ورزشکاران را در دست­یابی و به کارگیری حداکثر ظرفیت توانایی‌های عملی‌­اش یاری کند. مربی باید بتواند برابری، عدالت، احترام، شایستگی، عقلانیت و تفاهم و… را در ضمیر ورزشکاران نهادینه سازد. چون اساسا طبق تعریف رییس المپیک: «ورزش می­تواند مدرسه­‌ی دلیری، شجاعت، جوانمردی، خلوص، عفت، پاکدامنی، استقامت و انرژی مثبت باشد». (دکتر فیلاارتوس ریس آکادمی المپیک)

یعنی همان­طور که گفته شد مربیان موفق خواسته و ناخواسته بسیاری از مصادیق بارز انسانی را از قبیل شکیبایی و تحمل- همبستگی- احترام به دیگران- بازی دوستانه، برابری، عدم تبعیض، دوستی، رشد خصلت­‌های عالیه‌­ی اخلاقی و رفتاری و امثال هم را در ورزشکار تقویت می­کند. حتی در مراتبی والاتر صفاتی هم­چون: همت بلند، ترس­ زدایی، ارق ملی، سخاوت، فتوت، تواضع و فروتنی را در او پرورش می­دهند.

به­ طور خاص ورزشکار به مرور زمان دارای قدرتی می­گردد که به دایره‌­ی قدرت معروف است؛ با گذشت زمان و کسب تجربه دایره‌ی قدرت ورزشکار در مثلث ادب و احترام و گذشت محصور می­شود به بیانی روشن‌­تر او (ورزشکار) دارای مرام پهلوانی و ورزشکاری می­شود که امروزه از آن به اسم «اخلاق ورزشی» نام می­برند.