اصول ارزشی و اخلاقی مربی­گری

سخت­ترین کار در آموزش و تعلیم کاراته، القاء ایمان و اعتقاد نسبت به جوانب معنوی این هنر است. اکثر هنرجویان به نتیجه پیروزی در یک مبارزه بیش­تر علاق­مندند و اهمیت کمتری برای اخلاق که اساس و شالوده هنر کاراته است، قائل می­شوند.

برخی جامعه­ شناسان درگذشته معتقد بودند؛ چون خشونت در فطرت انسان وجود دارد، درنتیجه با تعلیم کاراته (یا به طور کلی هنرهای­ رزمی) شاید یک مشت جانی و آدم­ کش تربیت شود؟ و فنون رزمی امکان نابود ساختن و از میان بردن را به انسان‌ها آموزش ­دهد؟

استادان بزرگ کاراته، همواره اعتراف کرده‌­اند؛ ما از خشونت ذاتی بشر آگاهیم، و این­که هنرهای­ رزمی و به ­خصوص کاراته، فنون کشتن با دست خالی را در برگرفته و می‌آموزد، نیز درست است، ولی درکنار همه­ این­ها، مکارم اخلاقی انسان وجود دارد، که جزئی جدایی ناپذیر از فلسفه­ کاراته را تشکیل داده و خشونت و روش کاربرد تکنیک­های رزمی را در تمامی موارد به استثنای یک مورد (نیاز مطلق و خطر جدی) عنان­ زده و مهار می­کند.

شاید در نگاه اول، فهم این مساله از جنبه­ علمی و عقلی کمی دشوار باشد که چطور ممکن است کسی بتواند در عین حال، هم فنون و تکنیک­‌های رزمی را آموزش دهد و هم اخلاق و معنویات را در نهاد دیگران القاء نماید؟ انسان چگونه موفق می­شود جنگ و پیکارگری را بطور هم­زمان درکنار مکارم اخلاقی تواما اجماع کند، یعنی جمع اضداد.

هنر کاراته به ­معنی توانایی رسیدن به فضل و برتری، از طریق تعلیم و تربیت فیزیکی نیست. بلکه دست یافتن به ا­هداف معنوی از طریق تمرینات، به­ نحوی که فرد علیه نفس خویشتن مبارزه کرده و موفق به فتح یا تسخیر وجود خود گردد. یک کاراته‌کای واقعی، هرگز ضربه اول را نمی­زند و نیز هرگز با خشم و غضب ضربه نمی­زند.

اصول ارزشی و اخلاقی مربی­گری

مربی مسول ایفای نقش‌های بسیاری است و باید به تمامی اصول اخلاقی و ارزشی پایبند باشد هر مربی در سطح پایه مسوولیت‌هایی برعهده دارد که بخشی از آن القای ارزش­‌های جوانمردی و احیای روحیه­‌ی ورزشکاری است. توانایی یک مربی در تقویت ارزش­‌ها در کاراته‌کایان به ­عواملی بستگی دارد از جمله:

۱- درک و پایبندی خود مربی نسبت به مبارزه دوستانه (جوانمردانه)
۲- شناخت انگیزه­‌ی ورزشکاران از شرکت در مسابقه (یا کلا کاراته)
۳- میزان درک و شناخت مربی از نگرش­‌های مختلف مربی­گری
مبارزات دوستانه و منصفانه، تقویت روحیه­‌ی کمال­گرایی، صداقت و راستی است، چنین نگرشی مبنای ورزش را براساس دنبال کردن اصول اخلاقی می­داند که همه­‌ی افراد باید در آن شرکت جویند. مفاهیم رقابت­‌های منصفانه نیاز به پرورش روحیه­‌ی رقابتی مفید و تصویر ذهنی مثبت از خویش در هر ورزشکار دارد.

دارا بودن هدف مشترک و عالی و اهمیت رسیدن به آن، ایجاد فرصت مناسب و یکسان برای تمام ورزشکاران، حفظ وقار و متانت در طول­ بازی، احترام به داوران و رای صادره از سوی آنان، احترام به حریف و تیم مقابل، محترم شمردن قوانین بازی و… از نکات مهمی است که در فلسفه­‌ی مربی­گری جهت رقابت‌های منصفانه تاکید دارد.

واقعیت انکارناپذیر این است که مربی نقشی تاثیرگذار و ماندگار، نه تنها در سرنوشت ورزشی بلکه در زندگی شخصی ورزشکاران دارد. چون سروکار مربی با انسان و تربیت بدنی آنان است، ازاین ­رو شان و مرتبه­ ی اجتماعی و اخلاقی او (مربی) عامل مهمی در روند حرفه‌ی مربی­گری محسوب می­گردد.

براساس مطالعات انجام شده برای کسب نتایج مطلوب، توجه به مولفه­‌های روانی ورزشکار روی رکوردهای ورزشی تاثیری مستقیم دارد، درنتیجه توجه به مسایل روانی امری اجتناب ­ناپذیر می­باشد، که از آن تحت عنوان روان­شناسی ورزشی یاد می­‌شود.

ولی موضوع مکارم اخلاقی در این میان شاخصی است که دارای ارجحیت زیادی می­باشد، در دنیای پیچیده و مدرن امروزی صرف قهرمان­ پروری و مدال­ آوری (بدون رعایت و لحاظ اخلاق ورزشکاری) به ­عنوان یک ارزش اجتماعی چندان جایگاهی ندارد، چرا که اگر قهرمان فاقد خصلت­‌های اخلاقی و شخصیت مطلوب انسانی باشد، دیری نمی­گذرد که موقعیت اجتماعی­‌اش را از دست می­دهد.

ورزشکاری می­تواند دارای پایگاه اجتماعی شود که از کرامت‌­های اخلاقی برخوردار باشد. حتا در ضرب­‌المثل اخلاق نیکو و کردار حسنه رفتاری را به مرام ورزشکاری که برگرفته از افتادگی و تواضع و گذشت و دیگر سجایای اخلاقی است، مصداق می­زنند.

از این ­لحاظ مربی که خود الگوی تربیتی ورزشکاران است باید نمونه­‌ی تمام عیار و کاملی باشد تا بتواند همه­‌ی ظرافت­‌ها و کرامت‌های انسانی را به هنرجوها منتقل نماید. درغیر این­صورت تنها ما قُلدرانی مدال‌آور، فاقد اخلاق ­بار خواهیم آورد.