تاریخچه هنر رزمی

تاریخچه هنر رزمی

جنگیدن و دفاع در همه­ جوامع بشری به اشکال گوناگون وجود داشته است. پیچیدگی تاریخچه هنر رزمی از تنوع شیوه‌های رزمی در میان اقوام و نژادهای مختلف بشری نشأت می­گیرد. این گستردگی ناشی از نیاز محیط، منطقه­ پیدایش و سطح فرهنگی جوامع است. در برخی کشورها روش‌های رزمی مورد بحث به مرور زمان پیشرفت کرده‌­اند و در بعضی دیگر با گذر زمان، شیوه‌های جنگی نابود شده‌­اند. غالب فنون مبارزه در اثر نداشتن توانایی و انطباق، تعامل شأن با فرهنگ امروزی و ضعف ساختاری و تعصب حاکم برآن به نسل­‌های جدید انتقال نیافته‌اند. صرفا اساتیدی متفکر و آینده‌نگر با اندیشه­ باز، توانسته‌اند سبک‌­های قدیمی را با تغییر و تحول به شکلی مدرن و قابل پذیرش در دنیای امروز عرضه کنند. چنین هنر رزمی که از پس این مهم برآمده و درطول زمان همراه با تحول اجتماع مدرنیزه گردیده و انتقال یافته، تاریخچه هنر رزمی بدیع، منحصر بفرد و ویزه داشته است. بسیاری از شیوه‌های رزمی جوامع بشری، زمانی که فرهنگ آن سرزمین در فرهنگ­‌های قوی و غالب دیگر هضم گردید از بین رفتند. موسیقی نیز چنین سرنوشتی داشته، که در بحث ما نمی­گنجد.

تاریخچه هنر رزمی در آسیا

تاریخچه هنر رزمی در آسیا از فرهنگ سنتی رابطه­ استاد و شاگردی و تحولات مترقی ناشی از این ارتباط بهره برده است. هنرجویان در سلسله مراتب محکم پیروی از استاد آموزش می­بینند. مربی به ­طور مستقیم چگونگی پیشرفت آنان را زیر نظر قرار داده و مراقبت می­نماید که هنرجویان اطاعت کامل از قوانین و روش­‌های آموزشی را داشته باشند. البته هنرجویان تازه کار درک کاملی از  انگیزه­ی مربی، اهداف متعالی هنر رزمی و… ندارند، چرا که هنوز به شخصیت استاد، آرمان­‌های اصلی و زیربنایی هنر رزمی پی نبرده­اند. اساتید، افراد مبتدی را تشویق به تکرار و تمرین مداوم فنون و کاتاها می­کنند و در این مسیر، نقاط ضعف آنان قدم به قدم به سمت بهتر شدن رفع می­گردد. در سلسله مراتب درجات رزمی مربی و استاد مثل برادر یا خواهر بزرگتر هنرجو نیست. نقش او بیشتر شبیه به یک دایی یا خاله­ بزرگتر است که همواره نگران وضعیت جوان­ترها است. در سبک­‌هایی که به شکل مدرن و امروزی در آمده‌­اند، هر چند سال یک­بار، از هنرجو آزمون به­عمل می­آورند تا میزان تسلط او به هنر رزمی مربوطه را محک زده، ارزیابی نموده و تعیین سطح کنند. ولی در بیشتر سبک­‌های قدیمی چینی آزمون وجود نداشته و هنرجو بایستی به شکلی سنتی، سال­‌ها بدون احراز درجه به تمرین و آموزش سخت و طاقت ­فرسا بپردازند، تا زمانی که استاد نسبت به او احساس رضایت نموده و تجربه‌­اش را قابل قبول بداند. ناگفته آشکار است که چنین روش‌های باستانی، با معیارهای دنیای پویای کنونی، هم­خوانی نداشته و غالبا این دسته از هنرهای رزمی، سبک­‌هایی منسوخ و فراموش شده و در فلسفه­ سبک­‌های مدرن روشی ناکار آمد و ضعیف به ­شمار می­آیند. بدون پیش‌­داوری بر اساس آن­چه مشهود است، نوگرایی و مدرن شدن در ژاپن و سبک‌های مختلف کاراته، بیش از دیگر نقاط خاور دور و آسیا جلب توجه می­کند.

تاریخچه هنر رزمی در اروپا

اروپاییان در طول تاریخ، جنگ­‌های خانمان سوزی را پشت سرگذاشته‌­اند. و اقوامی که در دوران باستان از توانایی رزمی برتری برخوردار بودند، از این مصائب، جان سالم به در بردند. تغییر تکنولوژیک در قرن ۱۹ و ۲۰، برهنر جنگ­ آوری غربی‌ها تأثیر مثبت و هماهنگی به جای گذارد. شیوه­‌های کهن رزمی، جای خود را به بالگرد و هواپیما دادند و تفنگداران به جای شوالیه­‌ها و… پدیدار شدند. هنرهای رزمی تبدیل به ورزش­‌های مدرنی مانند: شمشیرزنی، پرتاپ نیزه، کمان ­اندازی و… شدند. بسیاری از متدها و فنون هنرهای رزمی، در طول زمان از بین رفته‌اند و تنها از نوشته­‌های تاریخی به جای مانده از قرون ۱۳ میلادی به بعد می­توان به برخی شیوه‌­ها و تکنیک­‌ها پی برد. از دست دادن جایگاه اجتماعی، عدم بازنگری و نوگرایی، نبود اساتید مجرب و آموزش ندادن به نسل­‌های بعد، همگی از دلایل متعدد زوال برخی رشته‌­های رزمی و در اروپا و تبدیل کامل آنان به ورزش‌هایی مانند: ژیمناستیک، پرش با اسب، پرتاب دیسک، پرتاب نیزه بوده است. تنها،  رشته‌های بوکس، ساواته و تا حدی شمشیربازی اصالت کهن خود را به­ عنوان رشته­ رزمی حفظ کرده‌­اند.

در دهه‌های پایانی قرن بیستم، دنیای غرب و کشورهای خارج از منطقه آسیای دور توسط نمایش فیلم­‌های سینمایی رزمی، به­ ویژه بروس ­لی، با هنرهای رزمی آسیایی مانند کاراته و کونگ­ فو آشنایی پیدا نمودند. ولی از اوایل دهه­ ۹۰ میلادی، تنوع وسیع و شگرفی از سبک‌ها و شیوه‌های متنوع هنرهای رزمی پدیدار گردید.

روش­‌های مبارزه و تکنیک‌های فنی که در سبک‌های مختلف قابل مقایسه‌­اند، شباهت‌­ها و تفاوت‌های بنیادین دارند. اهداف روانی و فلسفه نهادی هر هنر رزمی در خلال سال­‌ها تمرین و ممارست و تلاش سخت آشکار می­شود. بیان آن بینش و حس با واژه­ و کلام، کاری عبث و بی ­نتیجه است. در حقیقت مفهوم فطری هر هنری حتی هنرهای رزمی به گونه‌ای لاینفک لمس کردنی و تجربی هستند.

تاریخچه هنر رزمی در جهان

هر هنر رزمی، تاریخی کوتاه یا طولانی از پیدایش مسیر طی شده‌اش تا امروز را دارد و به دو بخش تقسیم می­شود. تاریخ جدید و تاریخ قدیم.در دوران جدید هر سبکی به ­راحتی قابل بررسی است. استاد کجا تعلیم دیده؟ چند سال تجربه دارد؟ تا چه حد در هنرهای رزمی سواد و آگاهی دارد؟ آیا محوز دارد؟ فلسفه­ او از تعلیم هنر رزمی چیست؟ و…

سؤال آخر جواب‌های متعددی، بسته به فلسفه­ مربی، دارد. یک مربی به­ دنبال پرورش بازیکنان مستعد و توانا برای شرکت در مسابقات و کسب مقام است، استاد دیگری شیوه‌­های متنوع فنون دفاع شخصی را تجزیه و تحلیل می­کند و آموزش می­دهد. استادی در صدد بسط و گسترش اندیشه‌های مصلحانه و انسان دوستانه و پرورش معنویات اخلاقی و روانی است و… که در کل، جزییات عملی این سه گروه تفاوت­‌های فاحشی با یکدیگر دارند.

بررسی دوره­ قدیم هنرهای رزمی، از نقطه نظر تاریخی (لااقل در مفهوم اصیل کلمه­ تاریخ)، یافتن حقایق و ریشه­‌ها، قدری دشوار است. مفاهیم اسطوره­ای که در بین هنرجویان رزمی رواج دارد تا حدی زیادی چهر­ه­ واقعی حقایق و مستندات را پوشانده است. ریشه‌های هنرهای رزمی در قرون گذشته انکار ناپذیر می­باشد. منظور این­ست که اهمیت و جایگاه هنرهای رزمی بر وقایع و رویدادهای حقیقی آن استوار نیست. حقایقی نظیر این­که در فلان سال؟ ۲۰۰ سال پیش کدام استاد کجا به ­دنیا آمد؟ نزد چه کسی و چه یاد گرفت؟ دانستن مطالبی از این دست مفید هست، ولی تعیین کننده نیست. منظور من آن است که جلوه­ اسطوره­ای و افسانه­‌ای هنرهای رزمی تأثیر شگرف و به ­سزایی در گسترش و پیشرفت آن داشته است.