روش‌های تنفسی

برای آنکه ذهن را از هر فکر اضافه و نامربوط پاک کنیم، باید بتوانیم حواس خود را کاملا متمرکز نماییم. تنفس منظم یا نظم تنفسی بخش مهمی از کاراته است. نظم تنفسی یا به عبارت دیگر روش‌های تنفسی، جزء مهمترین عوامل پیشرفت در کاراته به‌شمار میروند، زیرا بدون وجود آن، کاراته غیرممکن است. موفقیت در تمرکز قدرت به روش‌های تنفسی صحیح ارتباط دارد. اگرچه روش‌های تنفسی متعددی وجود دارند، اما سه روش زیر مهمترین شیوه‌های حیاتی تنفس کاراته محسوب میشوند:
۱- تنفس طبیعی
۲- ایبوکی
۳- نوگاره
تنفس طبیعی، همان تنفسی است که هر روز از آن استفاده میکنیم (مثل نفس کشیدن بچه‌ها). اگر تنفس به آرامی و بی‌هیچ اضطرابی صورت گیرد، «ایبوکی» نام دارد (برای تمرکز و فشار بیشتر در دوجو، ایبوکی را با چرخش دست ها انجام میدهند). از آنجاکه «ایبوکی» شامل دو مرحله مثبت یا (روز) و منفی ( شب) است، آن را «تنفس روز و شب» هم مینامند.
میتوانیم تنفس ایبوکی را ارتباط از عمق به سطح نیز بنامیم
عمل دم (یا مرحله منفی) باید به‌ آرامی صورت گیرد، از طرف دیگر عمل بازدم (یا مرحله مثبت) مستلزم این است که با دهان کاملا باز به دیافراگم فشار وارد کرده و اجازه دهیم که هوای تنفسی مستقیما از ریه‌ها خارج شود (پنج برابر زمان دم). بازدم باید آنقدر با قدرت صورت گیرد که اگر فردی درکنار شما ایستاده باشد، کاملا متعجب شود(هنگامی که کیای میکشیم، همه عملیات را ناخودآگاه – غیرارادی- انجام میدهیم).
در دو کاتای «سانچین» و «تنشو» از این تنفس مثبت و منفی استفاده میکنیم. اگرچه بعضی از مربیان کاراته از این روش تنفسی آگاهی ندارند که درحقیقت بخش اعظمی از مفاهیم کاراته را از دست میدهند، زیرا وحدت روحی و تمرینات کاراته، بدون وجود روش‌های تنفسی ناممکن خواهد بود.
هنگامیکه دیافراگم، سفت و سخت میشود، میتوانیم وحدت را برای روح خود ارمغان ببریم. این مساله با «ذن» ارتباط دارد. شاید چند نفر که از قدرت سبعانه و تهاجمی زیادی بهره‌مند باشند، فاتح و پیروز از مسابقات بیرون بیایند، اما همین افراد در مبارزات واقعی که پای جان انسان مطرح است، باید حتما از وحدت روح، ذهن و روش صحیح تنفسی برخوردار باشند، در غیر این صورت هیچ چاره‌ای جز اِعمال خشونت نخواهند داشت، وگرنه همه تلاش آنها به شکست می‌انجامد.
ولی فردی که از نظر جسمی ضعیفتر است ولی موفق به ایجاد وحدت در روح و ذهن خود شده، میتواند از خشونت حریف قویتر بهره‌برداری کرده و با ضد حملات دقیق به‌راحتی او را از پای درآورد. تنفس نامنظم منجر به ایجاد اختلال بین روح و ذهن میشود که این مساله نیز به نوبه خود عمل تنفس را نامنظمتر نموده و اعتماد به‌نفس کاراته کا را تقلیل میدهد. از طرفی هنگام وحشت و ترس زیاد تنفس نامنظم میشود و آدرنالین بالا رفته، تسلط روحی از بین میرود، عضلات سفت و سخت میشوند. لرزش دست‌ها و زانوها، یا دل پیچه شدید، ازجمله علایم بی‌نظمی تنفس است.
آموزش شیوه تنفس (ایبوکی) در زمان طولانی (طی سال‌ها)، موضوع ساده‌ای نیست و شخص با اجرای تمرینات مکرر روزانه میتواند در این زمینه مهارت یابد. شخصی که در نفس کشیدن صحیح مهارت داشته باشد، نباید از برخورد با دشمنان قوی، زلزله، آتش، حیوان وحشی و… وحشتی به دل راه دهد. به علاوه هنگامیکه در یک مبارزه خشونت بار، یا مواجه با وضعیتی اضطراری یا دویدن به مدت طولانی، ایبوکی (نظم تنفس) به راحتی میتواند به او کمک کرده و موجب بازگشت تنفس به صورت اولیه‌اش شود.
شیوه‌های تمرینی کیای (فریاد) و ایبوکی (تنفس) بطور مستقیم موجب بالا بردن آرامش روان، خونسردی و تخریب پایه‌های خشونت میشود. تحقیقات و مطالعات دانشمندان نشان داده، میان پرخاشجویی و عصبی بودن و کاهش عملکرد ریه‌ها یک ارتباط قابل‌ توجه وجود دارد. این بررسی ها حاکی است؛ کسانی که پرخاشگری بیشتری داشتند، عملکرد تنفسی‌شان ضعیفتر بوده است. عصبانیت و پرخاشجویی سیستم هورمونی بدن را تحت‌تأثیر قرار داده و موجب بروز اختلال در ارگان های مختلف از جمله ریه‌ها میشود.
روش‌های تنفسی در مکتب ذن مورد استفاده قرار میگیرد (برخی از آنها به تمرینات کاراته راه یافته‌اند). پُر شدن و تخلیه کامل ریه‌ها، باید توسط فشار دیافراگم و با تمرکز انجام پذیرد. آدم های عادی غالبا از یک سوم تا یک چهارم فضای ریه‌ها برای نفس کشیدن استفاده میکنند و اغلب بخش بیشتر آن خالی میماند؛ یعنی فقط قسمت بالای ریه‌ها پرشده و بخش‌های پایین ریه، بی‌کار میمانند.
خوب نفس کشیدن، به شکلی است که از راه بینی با سرعت همه فضای ریه‌ها را پُر از هوا کرده و بعد در زمانی- ۴ الی ۵ برابر دَم- از راه دهان بازدَم شود. این روش فرصت کافی برای جذب اکسیژن موجود در هوا و دفع دی-اکسیدکربن موجود در خون فراهم مینماید. شیوه‌های مختلف ایبوکی – نوگاره برهمین اصل استوارند و حین تمرینات برای رفع خستگی، قدرت گیری و تغییر روحیه بکار میروند.
اجرای ایبوکی نیاز به ذانشین کامل دارد. وقتی بصورت حرفه‌ای ایبوکی را یاد گرفتید، تأثیر خارق‌العاده آن را در عملکرد بهتر سیستم عصبی و جسمی خود مشاهده خواهید نمود. تنفس نوگاره برخلاف ایبوکی بسیار ملایم و نرم و با آوردن دست‌ها تا کنار سینه، به هنگام دم، و به آرامی و همزمان با بازدم، پایین بردن آن ها انجام میگردد.
نارسایی دستگاه تنفسی، خوب نفس نکشیدن، نفس‌نفس زدن به هنگام عصبانیت، به تراکم دی‌اکسیدکربن در خون و کمبود اکسیژن می‌انجامد، که باعث شدت عصبانیت میشود. اگر در اثر تمرین و تکرار، نفس‌های عمیق کشیده و آرام بازدَم کنید، به‌علت ورود مقدار زیادی اکسیژن تازه و خروج به موقع دی‌اکسیدکربن از بدن، زمینه بروز عصبانیت، کاهش مییابد.