«کاتا» Kata یک واژه ژاپنی است که قدمتی صدها ساله دارد و سرچشمه آن چین است. در دیگر سبک‌های رزمی هم واژگانی مترادف این مفهوم به چشم میخورند۱٫ هیچ ترجمه مستقیمی برای واژه کاتا در انگلیسی و یا فارسی وجود ندارد. بهترین معنی که میشود پیدا کرد فرم یا الگو است. البته استادان قدیمی اصطلاح «تمرینات رسمی» Formal Exercise را به کار میبردند.
کاتا مجموعه‌ای حرکت از پیش تعیین شده است که با نظم و ترتیبی خاص برای به کمال رساندن تمرین انجام میگردد. کاتا در مورد حرکات بدن، تقسیم وزن، زوایا، چرخش‌ها، دید، هوشیاری و… میباشد، با کاتا می‌آموزیم که چگونه با موقعیت‌های مختلف برخورد کنیم. تعداد حرکات هر کاتا میتواند کم یا زیاد باشد. بعضی کاتاها تنها از دو یا سه حرکت ساده ساخته شده‌اند و برخی دیگر بسیار پیچیده و حرفه‌ایند. فنون کاتا به ارتقا سطح مهارت‌ها کمک میکند
کاراته نوع بسیار کامل و دقیقی از دفاع شخصی است، که برای اولین بار در چین به راهبان مذهبی که ضعیف و ترسو بودند آموزش داده میشد. (موضوع مربوط به بیش از دو هزار سال قبل است. نام کاراته در اوایل قرن بیستم و در ژاپن به هنرهای رزمی برخاسته از اوکیناوا اطلاق شد – به آن «تانگ ته» Tang Te می‌گفتند). به همین دلیل است که یکی از اصول بنیادین کاراته به دست آوردن انضباط، انتظام و تادیب روح و جسم است و همواره به عنوان یک روش دفاعی و نه تهاجمی تمرین میشود.
قبل از آن که فرد در حرکات کاراته ماهر شود، باید وقت زیادی را برای تفکر و تمرین به منظور هماهنگ کردن حرکات جسم با ذهن صرف کند، که کاتا اصلیترین و مهمترین روش تمرینی برای این هدف محسوب میشود. خیلی از هنرجویان، حتا مربی‌ها گاه به اعتراض عنوان میکنند: «کاتاها مربوط به دنیای دیروز است و اساسا به چه دلیل باید آنها را تمرین کرد؟» امروزه افراد زیادی کاتا را زیر سوال میبرند، و تنها به مبارزه کاراته توجه دارند. آنها فکر میکنند کاتا ربطی به مبارزه و مسابقه و تاتمی ندارد و حتا برای دفاع شخصی در برابر حریف نمیتوان از کاتا استفاده کرد، و ده‌ها فکر منفی دیگر از این قبیل که همگی سطحی و نازل هستند.
اگر بسیاری از استادان بزرگ و پیشکسوت کاراته امروز زنده بودند، واکنش آنها به چنین افکاری چه بود. کسانی مثل؛ «چوجن میاگی»، «چوکی موتوبو»، «گوگن یاماگوچی»، «ماساتوشی ناکایاما»، «کنوا مابونی»، «گیچین فوناکوشی»، «ماسوتاتسو اویاما» و دیگران. بیشتر این بزرگان مثل امروز در دوجو و باشگاه‌های کلاسیک تمرین نکرده بودند، بلکه اغلب در درگیری با اراذل و اوباش یا در نبردهایی واقعی، فنون مبارزه را یاد گرفته بودند. این اختران پرفروغ آسمان هنرهای رزمی که زندگی خود را وقف کاراته کردند، همگی یک صدا کاتا را ریشه و اساس همه آموزش‌هایشان میدانستند.
قبل از به وجود آمدن وسایل ضبط و حافظه امروزین مثل؛ ویدیو، سیدی، کامپیوتر و… که در اختیار ماست. هر کاتا در حقیقت نوعی وسیله حفظ و نگهداری حرکات؛ ضربات، فنون دفاع‌ها، تکنیکهای دفاع شخصی و روش‌های مبارزه هم بوده که در مجموعه و قالبی معین عرضه میگردید. این مجموعه فنون برای از یاد نرفتن و در خاطر ماندن به همان شکل نسل به نسل تحت یک نام منتقل میگردید، و گاهی در جریان این انتقال‌ها شاگردی دست به ابتکاری تازه در بخشی از کاتا میزد و یا استادی به علت مرگ زود هنگام یا سفر موفق به آموزش قسمتی از کاتا نمیشد و درنتیجه بخشی از کاتا دچار نقصان میگردید. ازاینرو بعضا شاهد تغییراتی جزیی در برخی کاتاها هستیم.
امروزه حدود ۵۰ الی ۷۰ کاتا در سبک‌های مختلف کاراته تمرین میشوند. بعضی از آنها منحصر به سبک خاصی هستند و برخی بین سبک‌ها مشترک میباشند. کاتاهایی با یک نام نیز در سبک‌های گوناگون به روش‌های مختلف اجرا میشوند. اکثر کاتاهایی که امروز متداول‌اند، طی قرون متمادی به ما رسیده‌اند (تعدادی از آنها در ابتدای قرن بیستم ابداع شده‌اند)، اگر چه پاره‌ای از آنان در این مسیر تاریخی دچار آسیب‌ها و تغییراتی گاه درست و گاه نادرست هم گشته‌اند.
[…] از کاتاها همانگونه که از استاد به شاگرد یا درون تشکیلات خانواده […]