ورزش و تحرک کلیدی برای خُلق مثبت

ورزش و تحرک کلیدی برای خُلق مثبت:

شاید بتوان افسردگی را بحران زندگی دانست که تاثیری مستقیم بر حافظه و امور روزمره انسان دارد. فعالیت ورزشی بیش­تری انجام می­دهند. ولی کسانی که دچار استرس، اضطراب یا افسردگی هستند؛ میل کمتری به ورزش دارند. برنامه­‌هایی که بر ایجاد آمادگی و انگیزه برای فعالیت­‌های ورزشی تمرکز دارند، نقش مهمی در تشویق افراد به ورزش دارد. در یکی از جالب­ترین تحقیقات کلینیکی مشخص شده که ورزش نه تنها در بهبود افسردگی بسیار موثر است، بلکه نقش شایانی در جلوگیری از بازگشت این بیماری دارد و با توقف انجام حرکات ورزشی، خطر بروز علایم اضطراب و افسردگی افزایش می­یابد.

ورزش و فعالیت‌های جسمانی نقش موثری بر بهداشت ­روان دارد و در محدوده­‌اختلالات و مشکلات روان­شناختی می­تواند به­ عنوان یک روش موثر درمانی کاربرد داشته باشد (ورزش درمانی). با توجه به مضرات و عوارض جانبی استفاده از دارو و نیز کاهش وقت و هزینه، ورزش ­درمانی نسبت به برخی شیوه‌­های روان­ درمانی اهمیت ویژه­‌ای دارد. ورزش نه تنها بر بهداشت­ روانی تاثیر مثبت دارد، بلکه بسیاری اوقات به ­­عنوان نوعی درمان نیز در رابطه با اختلالات روانی (به­­ ویژه طبِ رفتاری) مورد استفاده قرار می­گیرد. کسانی که فعالیت‌های جسمی و تمرینات ورزشی را انجام می­دهند دارای حواس جمع‌­تر، خستگی کمتر، نظم و انگیزه و اعتماد به­ نفس و بازدهی بیش­تری می­‌باشند.

آشکارا افراد پس از انجام فعالیت‌های جسمانی و تمرینات ورزشی نوعی تجربه­‌ مثبت یا کیفیت بهتر در زندگی خود حس می­کنند. این موارد تنها به ورزشکاران اختصاص ندارد، بلکه در مورد کسانی که گاهی ورزش می­کنند نیز صادق است. انجام هر نوع ورزشی از روی برنامه، قابلیت غلبه بر افسردگی را افزایش می­دهد. شاید بتوان گفت هرچه ورزش استقامتی‌­تر باشد، نقش بیش­تری در کاهش افسردگی ایفا می­کند.

اثرات ضد استرس ورزش

انجام مرتب تمرینات ورزشی با شدت و ریتم مناسب (جلسات بی­ شمار و پی­ در پی با تنظیم مدت زمان، تعداد دفعات و…) باعث بالارفتن سطح آمادگی جسمانی، سازگاری قلب و عروق شده و نه­ تنها به­ طور خاص استرس­‌های «قلبی- عروقی» را کاهش می­دهد، بلکه واکنش‌های هیجانی و روانی فرد نسبت به استرس، به­ طور عام را نیز کم می­کند. با کسب توانایی فیزیکی به­ وسیله­‌ تمرینات ورزشی این خودپنداری مثبت که: «من قوی هستم و در مقابل سختی‌ها و مشکلات مقاوم شده‌ام»، در فرد قوت گرفته و از لحاظ روانی ورزشکار را در موقعیت خوبی برای مقابله با استرس قرار می­دهد و واکنش­ فیزیولوژیک مثبتی نیز در پی خواهد داشت.

ظاهر جسمانی، که سازنده­‌ خودپنداره­‌ ورزشکار می‌باشد (درصورت مثبت بودن) او را در مقابل استرس و هیجانات کاذب و آسیب‌زا حمایت می­کند (این مساله یکی از مهم­ترین روش‌های پیش­گیری از اضطراب است). به ­هنگام استرس، واکنش‌های شیمیایی مختلفی در بدن رخ می­دهد. به‌­­واسطه­‌ این واکنش‌ها؛ هورمون‌ها مواد سمی و زاید زیادی ترشح می­کنند که برآیند آن­ها منجر به تحریک سیستم «قلبی- عروقی» (بازخورد زیستی) و کاهش عملکرد دستگاه­ گوارش و در نهایت آمادگی متابولیسم (سوخت­ و ساز) بدن برای واکنش مناسب به عامل استرس‌­زا می­شود.

درصورت عدم تخلیه­­‌ به موقع، مواد زاید تولید شده در خون پخش و موجب تضعیف سیستم ایمنی و مستعد شدن جسم برای ابتلا به بیماری می­گردد. ورزش با فراهم ساختن امکان تخلیه­ یا سوخت ­و ساز مواد زاید (با قرار دادن بدن در وضعیت واکنش به استرس) به سلامت انسان کمک می­کند. در بدن هورمون­‌هایی وجود دارند که به آن­ها مخدرهای درون­‌زا می­گوییم (اندورفین) این هورمون‌ها به هنگام ورزش، و تا بیست دقیقه پس از آن، افزایش چشم­گیری پیدا می­کنند و به‌واسطه­‌ خاصیت ضد درد (آرام‌بخشی) و سرخوشی (یوفوریا)، سبب سرحالی و نشاط ورزشکار می­‌شوند.

اندورفین‌ها دست‌ه­ای از هورمون‌ها هستند که از نرون‌های مغز ترشح می­شوند و آثار شبه افیونی دارند (ضد درد و آرام­‌بخش‌­اند). مصرف الکل یا برخی از غذاهای محرک، موجب ترشح هورمونی به ­نام نالوکس شده که مانع اثربخشی اندورفین می­‌باشد. تمرینات ورزشی، به­­ ویژه ورزش‌­های سنگین (سیستم اسید لاکتیک) میزان اندورفین­ را در بدن بالا می­برد.

تاثیرات خُلقی مثبت حاصل از ورزش، بیش­تر ناشی از ترشح اندورفین‌ها است

ایجاد نظم در ترشح غدد درون ­ریز بدن، که اثرات مستقیمی بر خلق و خو و ایجاد تنش و بروز ناراحتی­‌های فیزیولوژیکی دارند، از دیگر مزایای تمرینات منظم ورزشی است. در زمینه­­‌ بیماری­‌های روانی، بحث پیرامون انتقال‌دهنده­‌های عصبی و عدم کارکرد صحیح­‌شان (کاهش یا افزایش دوپامین و سروتونین و…) موضوعی انکارناپذیر است. یکی دیگر از تاثیرات مثبت ورزش؛ تنظیم میزان انتقال‌دهنده‌های عصبی در سلول‌های عصبی و درنتیجه تعادل و توازن در کارکرد روانی شخص (کاهش نابهنجاری‌های روانی) می‌باشد. ورزش نه تنها خُلق و خُوی­ افراد بد اخلاق­ را به مرور تغییر می­دهد، بلکه افراد خوش اخلاق هم با فعالیت ورزشی روحیه‌شان بالاتر می­رود. فقط لازم است که به فکر ورزش بود و ورزشی را انجام داد که لذت‌بخش باشد.

چه ورزش‌هایی مفیدند؟

ورزش‌­هایی که ضربان قلب را خیلی بالا نبرند (هوازی). همین­طور ورزش­‌هایی که انجام‌شان مهارت چندانی نخواهد (غیرحرفه‌ای)، چرا که شخص فرصت لذت از محیط یا هم­‌صحبتی با دوستان را بیش­تر دارد. ورزش‌های غیررقابتی در بهبود خُلق و خُو مفیدترند