ایشین و زانشین

ایشین و زانشین :

 «ایشین» عبارت است از تمرکز و جمع کردن تمام توجه و حواس بر روی جزییات کاری که درحال انجام آن هستیم. (مثل غذا خوردن- رانندگی – درس خواندن – باغبانی – ورزش یا هرکار دیگری) فکر و ذهن باید به­ طور کامل در مشغول به نکات­ریز و صحت انجام آن­ها باشد. توجه و دقت به کوچک­ترین قسمت‌ها، نظارت بر اجرا درست و در یک کلام تمرکز ذهن بر انجام صحیح کار.

بعد از این که توانستیم تمرکز را یاد بگیریم، وارد مرحله­ دوم می­شویم که «زانشین» نام دارد (حضور در لحظه) هوشیاری کامل در هرلحظه. مکتب ذن اشاره به پیوند کاری جسم و ذهن و روان داشته که اگر این پیوند یکپارچه عمل نکند،  سه­ گانه­ فوق از نیروی ضعیفی برخوردار خواهد بود. غفلت از لحظه­ حال باعث هجوم افکار اضافی و زائد و بی­ثمر به ذهن شده و تسلط مغز را بر روان دچار سستی می­کند که خود مانعی بر سر راه انسجام لازم سه قوه برای هوشیاری است. یادگیری و تمرین ایشین و زانشین بسیار مهم است.

وضعیت فوق را از جنبه روانی «ماوراء تسلط» گویند یعنی شرایطی که فرد فاقد استحکام فکری و آرامش است، و اضطراب و تشویش و نگرانی و دیگر بنیان‌های منفی روانی بسادگی قابل رشد در بستر مساعد ذهن او می­باشند. روان چنین شخصی قادر به حفظ یکپارچگی و تناسب خود نیست، ساده‌­تر بگوییم برای در اختیار داشتن استحکام روانی و آرامش و آسودگی خیال، نیاز به آمادگی و مهارت ذهنی است. این مهارت جز در سایه­ تمرین و تکرار و آموزش، کسب نمی­شود.

«تصور شخصی» هاله‌­ای روشن و واضح­ گرد زندگی است که حس استمرار را معلوم  می­کند و می­تواند همه چیز را با هم جمع کند (مثبت) یا کم کند (منفی) و خود را امتداد دهد. تصورات ما بیشتر جزییات لحظه­ موجود را نادیده می­‌انگارد و تصاویر خیالی تازه می‌­آفریند، وضوح و درایت خود را با سیر در گذشته و با پرواز به آینده زایل و یا راکد می­کند. ولی انرژی ظهور هرلحظه، انرژی ذات زندگی ماست، ازدست دادن انرژی لحظه‌­ها، نادیده انگاری این نیروی وسیع (لحظه‌­ها) ما را به سمت ازدست دادن زندگی سوق می­دهد؛ تردید و سردرگمی، خشم، پیش­ داوری، حس گناه، غم و بسیاری عناصر منفی دیگر را در دل ما می­کارد.

باید تلاش کنیم، یاد بگیریم در هر لحظه­ ناب زندگی حضور پیدا نماییم. «زانشین» (مرحله دوم ذن) ما را دراین راه یاری می­دهد. «زانشین» به ما در انجام کامل هرکاری كمك مي­كند. مغز و روان را پیوسته در آمادگی کامل نگاه می­دارد. مثل آینه که نور را دو برابر منعکس می­کند، «زانشین» توانایی روحی ما را در انعکاس لحظه‌های جاری زندگی افزایش می­دهد.

هرگز نمی­توان به عقب بازگشت و از سقوط لیوان آبی جلوگیری کرد. یا حرف اشتباهی که زده­‌ایم را تصحیح کنیم. تنها و تنها حضور در لحظه و هوشیاری و آگاهی محض است که می­تواند ما را به ­سوی واکنش مناسب و رفتار درست، یا کلام صحیح رهنمون سازد، و این کاری است که «زانشین» به ما می­آموزد.