کاراته ایتوسو

کاراته ایتوسو

«ریوکیو توده جوتسو» (بعدها با نام ریوکیو یا کمپوی تودی­ جوتسو نیز خوانده ­شد). با وجود جلب توجه رهبران ارتش ژاپن به اين هنر رزمي، اما به علت زمان طولانی يادگيري و به­ خاطر مبارزه­ واقعی نفر با نفر، در زمان جنگ یا در مقابل شورشیان، ارتش براي آموزش آن به پرسنل نظامي موافقت نكرد.

در ۱۸۹۲ کمیسیون آموزش ­مدارس «اوکیناوا» «اوگاوا شین ­تارو» از استاد «شورین­ ریو» «­ایتوسو» دعوت کرد تا در یک جلسه مربوط به مسوولان مدارس شرکت کند و کاراته را به ­نمایش گذارد. این واقعه در حقیقت اولین گام به سمت کاراته امروزی بود. وزارتخانه­ مربوطه ارزش فیزیکی و روانی آموزش و تمرین «کاراته‌دو» را درک کرد: رژیم غذایی، تمرین جسمی و مراتب روحانی و روانی ارتباط مهمی با پیشرفت هر شخصی دارد که کاراته آن را قابل دست­یابی می­کند. از آن زمان بنا شد که کاراته در آموزش‌های تربیت­ بدنی دبیرستان­‌های عمومی «اوکیناوا» و آموزشگاه افسری گنجانده گردد. «ایتوسو» اجرای این طرح آموزشی در دبیرستان‌های اوکیناوا را بر عهده گرفت (کاراته ایتوسو).

به خاطر کهولت سن بار اصلی آموزش کاراته ایتوسو توسط دستیاران­ش «کن­تسو ­یابو» و «چومو هاناشیرو» صورت می­گرفت (هر دو نفر استاد سبک «شورین‌ریو» بودند). «ایتوسو» کوتاه­ قد اما قوی­ هیکل بود و شخصیتی گرم و صمیمی داشت». او در سال ۱۹۱۶ و در ۸۴ سالگی درگذشت. سری کاتاهای «پینان»، توسط «ایتوسو» به­­ منظور استفاده در مدارس «اوکیناوا» ابداع شدند. بسیاری از تکنیک‌های مضر و خطرناک (فنون کُشتن و غیره) جهت هماهنگ کردن کاراته­ قدیمی و تدریس به نوجوانان از کاراته ایتوسو حذف گردیدند. درحقیقت «ایتوسو» کاراته را در قالب تربیت­ بدنی تعریف کرد، و باعث ایجاد یک تغییر اساسی در هنرهای ­رزمی گردید. او فرم جدیدی از «کاراته­ دو» را بنیان نهاد (همان­طور که می­دانید هنوز نام­ش کاراته نبود).

«زمانی­ که کاراته ایتوسو بنیان نهاده شد، هیچ «ریویی» (سبک) وجود نداشت. او یک شکل گروهی و جمعی از کاراته ایتوسو را پی­ ریزی نمود، طوری­که عدم ­وجود ریو امری عادی به ­نظر می­رسید». این موضوع به تحقیق و تفحص بیش­تری نیاز دارد. ظاهرا «ایتوسو» درحالی­که سعی داشت کاراته را گسترش دهد، ماهیت متمایز «شوری­­ته» را نیز حفظ می­کرد. «ایتوسو» سال‌­ها، مشغول جمع ­آوری، بازسازی و استاندارد نمودن کاتاها بود و به وضوح برای انجام این کار استعدادی خدادادی داشته است. او از خود بیست و پنج کاتا به جا گذارد).

ولی «ایتوسوی» کهنسال مخالفی سرسخت پیدا کرد، جوانی به ­نام «چوکی ­موتوبو». «موتوبو» که به خاطر شکست یک قهرمان بوکس روسی در خارج از اوکیناوا هم شهرتی پیدا کرده بود، به ­شدت با افکار و ابتکار «ایتوسو» در تعدیل کاراته و ابداع کاراته ایتوسو به مخالفت برخاست. با این وصف جوانانی همچون: «چوتوکوکیان»، «آن­کی­چی آراکاکی»‌، «یابو»، «فوناکوشی» و… که موافق «ایتوسو» بودند، به جزایر و شهرها و روستاها و گوشه و کنار مجمع­ الجزایر «ریوکیو» مسافرت کردند و با نمایش کاتاها، کاراته ایتوسو را به اهالی و مردم معرفی نمودند. آنان تا آن­جایی که توانسته بودند کاتاها را از استادان کهنسال مثل: «هیگاشیانو» و «ایتوسو» یاد گرفتند.

دراصل به ­خاطر یادگیری تعداد زیادی از کاتاهای سنتی توسط افراد جوان که بعدها هر یک بنیان­گذار سبکی نوین شدند، نگرانی نابود شدن و حذف کاتاها، به­ واسطه عدم تمرین و یادگیری و محدود بودن هنرجو، از بین رفت. به همین دلیل است که امروزه در سبک­‌های مختلف کاراته تعداد زیادی کاتا وجود دارد. (شوتوکان ۲۶، کیوکوشین ۲۵ و شیتوریو بیش از ۵۰ کاتا).

در گذشته کاتا را عین کاراته می­دانستند، چون­که همه­ مفهوم دفاع شخصی از کاتاها بر می­خواست. روش سنتی؛ تمرکز بر تمرین یک کاتا طی سال‌ها و تکرار «کی‌هون­»های خاص و تکنیک‌های پایه کاتا با «ماکی­ وارای» (وسیله چوبی برای تقویت مشت که به آن ضربه می­زنند) تا رسیدن به درک و فهم هر حرکت در کاتا از جمله توان تفسیر و توصیف «بونکای» (مفهوم واقعی، حرکات در هر کاتا) و درکل راه‌های اصلی مقابله با مهاجمان و حفظ جان و دفاع شخصی بود.

«چوکی­ موتوبو» درکتاب خود به­ نام «اوکیناوا کمپو» از سبک‌های مختلف کاراته «اوکیناوا» از جمله سبک «کوشانکو» سبک «پاسای»، سبک «نای­فان­چی»و… نام می­برد. او سبک‌­های «شیتوریو»، «شوتوکان»، «گوجوریو» و… را سبک نمی­داند، بلکه کاتاها را صرفا به ­­عنوان سبک‌های مبارزه و جنگ و دفاع معرفی می­کند.

اگر هر کاتا را روشی جنگی، یا دفاع شخصی بدانیم در این صورت یادگیری صحیح و اصولی تنها یک کاتا و تمرین آن برای سال‌ها از منظر مبارزه و نبرد کافی است. ازاین­رو شاید یادگیری ۲۶ کاتا یا بیش­تر غیرعادی و مسخره باشد: مثل این­که یک سرباز ۲۶ اسلحه همراه خود داشته باشد. برای سرباز مسلح و… تنها یک یا حداکثر دو سلاح کافی است.

تکنیک­‌هایی که در کاتاهای مختلف مشابه به­ نظر می­رسند در اصل مفهوم و معنی یکسانی ندارند چون هر کاتا روش مبارزه­ای متفاوتی است. هرکدام از کاتاها در زمان و مکان خاصی ابداع شده­‌اند و ارتباط فنی با یکدیگر ندارند. از جهت‌های مختلف دامنه­ یک کوه می­توان بالا رفت، ولی هدف رسیدن به قله است (بونکای). هدف کاتا هم دفاع شخصی است. هرکاتا با روش مخصوص خود قصد انجام این­کار را دارد.

شاید بتوان (سی‌سان) «هان­گتسو» را به­­ عنوان قدیمی­ترین کاتا نامید، البته بنا به فرضیه‌­ای، این کاتا در بیش­تر سبک­‌های کاراته وجود دارد. «چوتوکوکیان» کاتای «سی‌سان» را از «بوشی­ ماتسومورا» آموخت و «­میاگی» «سی‌سان» و «سان­ چین» را از «هیگاشیانو» یاد گرفت. کاتاهای «سان­ چین» و «سی­ سان» جزو آموزش‌های پایه­ بسیاری از سبک­‌های باستانی «چوان­فا» روش (ببر، مرغ­ ماهیخوار، مشت راهب، مشت اژدها، راه­ شیر، راه­ سگ و …) در استان «فوکین» چین بوده‌­اند.

شاید بتوان گفت این فرم‌­ها (سان­چین و سی‌سان) در «اوکیناوا» همچون چین به ­عنوان اصول پایه استفاده می‌شده‌اند. با مطالعه­ دقیق سیر تحولات کاتاها به ­نظر می­رسد که بعضی از کاتاها را می­توان مقدمه­ بعضی دیگر دانست به ­عنوان مثال: سان­ چین (سه قدم) پیش درآمد «سی­ سان» است. برخی از کاتاها مطلقا در چین نبوده و مستقلا در اوکیناوا شکل گرفته‌اند؛ کاتاهایی مثل «کوشانکو»، «چینتو» و «اون­سو» .

 این سه کاتا بنا ­به ­دلایل و مدارک تاریخی، کاتاهای قدیمی و تاریخی محسوب می­شوند. البته کاتاهای فوق بی ­ارتباط با سرزمین چین نمی‌باشند، شاید استادان صرفا بخشی از کاتاها را آموزش داده‌­اند و یا افراد اوکیناوایی فقط تعدادی فنون یاد گرفته از استاد اصلی را در کاتا به­ کار برده و نام دیگری بر آن نهاده و… دلایل دیگری که هرکدام از آن­ها می­تواند منشا سوالات زیادی باشند.

آن­چه مسلم است ریشه­ کاتاهای کاراته در چین و اکثرا استان «فوکین» قرار دارد که یا توسط افراد اوکیناوایی که به چین سفر کرده بودند یا به­­ واسطه­ حضور چینی­‌ها در اوکیناوا وارد شد. در هر صورت کاتاها به­­ عنوان هسته و بسته‌های حافظ اطلاعات برای نسل‌های امروزی به­ جای ماندند.