* @copyright Copyright (C) 2014 wpopal.com. All Rights Reserved. * @license GNU/GPL v2 or later http://www.gnu.org/licenses/gpl-2.0.html * * @website http://www.wpopal.com * @support http://www.wpopal.com/support/forum.html */?>
کاتا - مدیر ذهن

کاتا

«کاتا» ­Kata یک واژه­ ژاپنی ­است که قدمتی صدها ساله دارد و سرچشمه­ آن چین ­است. در دیگر سبک‌­های ­رزمی هم واژ­گانی مترادف این مفهوم به چشم می­خورند۱٫ هیچ ترجمه­ مستقیمی برای واژه­ کاتا در انگلیسی و یا فارسی وجود ندارد. بهترین معنی که می­شود پیدا کرد فرم یا الگو است. البته استادان قدیمی اصطلاح «تمرینات رسمی» ­Formal Exercise را به­ کار می­بردند.

کاتا مجموعه­‌ای حرکت از پیش تعیین شده است که با نظم و ترتیبی خاص برای به کمال رساندن تمرین انجام می­گردد. کاتا در مورد حرکات بدن، تقسیم وزن، زوایا، چرخش­‌ها، دید، هوشیاری و… می­باشد، با کاتا می‌آموزیم ­که چگونه با موقعیت­‌های مختلف برخورد کنیم. تعداد حرکات هر کاتا می­تواند کم یا زیاد باشد. بعضی کاتاها تنها از دو یا سه حرکت ساده­ ساخته شده‌اند و برخی دیگر بسیار پیچیده و حرفه‌ایند. فنون کاتا به ارتقا سطح مهارت‌­ها کمک می­کند

کاراته نوع بسیار کامل و دقیقی از دفاع شخصی است، که برای اولین بار در چین به راهبان مذهبی که ضعیف و ترسو بودند آموزش داده می­شد. (موضوع مربوط به بیش از دو هزار سال قبل است. نام کاراته در اوایل قرن بیستم و در ژاپن به هنرهای رزمی برخاسته از اوکیناوا اطلاق شد – به آن «تانگ ­ته» Tang Te می‌­گفتند).  به همین دلیل است که یکی از اصول بنیادین کاراته به ­دست آوردن انضباط، انتظام و تادیب روح و جسم است و همواره به ­­عنوان یک روش دفاعی و نه تهاجمی تمرین می­شود.

قبل از آن­ که فرد در حرکات کاراته ماهر شود، باید وقت زیادی را برای تفکر و تمرین به منظور هماهنگ کردن حرکات جسم با ذهن صرف کند، که کاتا اصلی­ترین و مهمترین روش تمرینی برای این هدف محسوب می­شود. خیلی از هنرجویان، حتا مربی­‌ها گاه به اعتراض عنوان می­کنند: «کاتاها مربوط به دنیای دیروز است و اساسا به چه دلیل باید آن­ها را تمرین کرد؟» امروزه افراد زیادی کاتا را زیر سوال می­برند، و تنها به  مبارزه­ کاراته توجه دارند. آن­ها فکر می­کنند کاتا ربطی به مبارزه و مسابقه و تاتمی ندارد و حتا برای دفاع شخصی در برابر حریف نمی­توان از کاتا استفاده کرد، و ده‌ها فکر منفی دیگر از این قبیل که همگی سطحی و نازل هستند.

اگر بسیاری از استادان بزرگ و پیش­کسوت کاراته امروز زنده بودند، واکنش آن­ها به چنین افکاری چه بود. کسانی مثل؛ «چوجن ­میاگی»، «چوکی موتوبو»، «گوگن­ یاماگوچی»، «ماساتوشی ناکایاما»، «کنوا ­مابونی»، «گیچین­ فوناکوشی»، «ماسوتاتسو اویاما» و دیگران. بیشتر این بزرگان مثل امروز در دوجو و باشگاه‌های کلاسیک تمرین نکرده بودند، بلکه اغلب در درگیری با اراذل و اوباش یا در نبردهایی واقعی، فنون مبارزه را یاد ­گرفته بودند. این اختران پرفروغ آسمان هنرهای رزمی که زندگی خود را وقف کاراته ­کردند، همگی یک صدا کاتا را ریشه و اساس  همه­ آموزش‌هایشان می­دانستند.

قبل از به ­­وجود آمدن وسایل ضبط و حافظه امروزین مثل؛ ویدیو، سی­دی، کامپیوتر و… که در اختیار ماست. هر کاتا در حقیقت نوعی وسیله حفظ و نگه­داری حرکات؛ ضربات، فنون دفاع­‌ها، تکنیک­های دفاع شخصی و روش‌های مبارزه هم بوده که در مجموعه و قالبی معین عرضه­ می­گردید. این مجموعه فنون برای از یاد نرفتن و در خاطر ماندن به همان شکل نسل به نسل تحت یک نام منتقل می­گردید، و گاهی در جریان این انتقال‌ها شاگردی دست به ابتکاری تازه در بخشی از کاتا می­زد و یا استادی به علت مرگ زود هنگام یا سفر موفق به آموزش قسمتی از کاتا نمی­شد و درنتیجه بخشی از کاتا دچار نقصان می­گردید. ازاین­رو بعضا شاهد تغییراتی جزیی در برخی کاتاها هستیم.

امروزه حدود ۵۰ الی ۷۰ کاتا در سبک‌های مختلف کاراته تمرین می­شوند. بعضی از آن­ها منحصر به سبک خاصی هستند و برخی بین سبک­‌ها مشترک می­باشند. کاتاهایی با یک نام نیز در سبک­‌های گوناگون به روش‌های مختلف اجرا می­شوند. اکثر کاتاهایی که امروز متداول‌اند، طی قرون متمادی به ما رسیده‌­اند (تعدادی از آن­ها در ابتدای قرن بیستم ابداع شده‌­اند)، اگر چه پاره‌­ای از آنان در این مسیر تاریخی دچار آسیب‌ها و تغییراتی گاه درست و گاه نادرست هم گشته‌­اند.

این نوشته را به اشتراک بگذارید!

درباره نویسنده: افشین طباطبایی

افشین محمدباقر طباطبایی (دکتری روانشناسی ورزش) مربی و مدرس کهنه‌کار کاراته (سایکو شی‌هان - رنشی)، نویسنده و پژوهشگر مسایل اجتماعی - روانشناختی - ورزشی (هنرهای رزمی) - مشاور - سخنران - مربی مهارتهای زندگی.

۱ دیدگاه

  1. اشاعه­ هنرهای­­ رزمی - مدیر ذهن بهمن ۱۳, ۱۳۹۴ در ۱:۳۵ ب.ظ - پاسخ

    […] از کاتاها همان­گونه که از استاد به شاگرد یا درون تشکیلات خانواده […]

دیدگاهی بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نمی شود.